Şiir Nedir?

Şiir Nedir?

Şiir (ar. si’r, fr. poésie, ing.poem), en eski edebiyattürüdür. Değişik sanat anlayışlarına bağlıolarak çeşitli tanımları yapılmış, şiirin tanımlanamayacağı da öne sürülmüştür.Yine de genelde, şiirin ritime ve imgeye dayanan,kendine özgü dili ve söyleyiş özelliğiyle estetik etkilenmeler yaratıcı bir sözsanatı olduğunda birleşilmektedir.
Türkçedeşiir karşılığı “koşuk, yır, özün” gibi sözcükler önerilmişse dehiçbiri yaygınlaşamamıştır. Bugün “koşuk, nazım” karşılığıkullanılmaktadır. Ayrıca nazımla şiiri birbirine karıştırmamak gerekir.Birincisi yalnızca bir anlatım yoludur. Geçmişte şiirin uyak, ölçü, nazımbiçimlerigibi biçimsel özelliklerden ayrı düşünülemeyişişiirle nazmın eşanlamlı sayılmasına yol açmış, giderek şiir «mevzuu ve mukaffa(ölçülü ve uyaklı) bir söz sanatı» olarak tanımlanmıştır. Günümüzde bu anlayışaşılmıştır.

Edebî türlerin en eskisiolan şiir, insanlık tarihi boyunca duygu, düşünce ve hayalleri etkili biçimdeanlatmanın bir yolu olmuştur. Şiirin edebî tür olarak en önemli özelliği, özelbir anlatım diline sahip olmasıdır. “Şiir dili” olarak adlandırılanbu özel dil, gündelik dilden farklı, çok anlamlı ve katmanlı bir yapıyasahiptir. “Sembol ve mecazlara dayalı bir anlatım dili”,”ahenkli bir ses akışı” ve “duygu yoğunluğunu öne çıkaransöyleyiş” gibi özellikler, şiiri diğer edebî türlerden farklı kılar. Herdönemin kendine özgü bir sesi, söyleyişi ve dünyaya bakış tarzı olduğu içinşiir de tarih içinde farklı dönemlerde, farklı özellikler göstermektedir.
Türkşiirinin tarihi, İslam öncesinde dinî törenlerde söylenen şiirlere kadaruzanır. İslamiyet’in kabulüyle birlikte aruzvezniyle yazılan ve kendine özgü bir benzetmelerdünyası olan ***anşiiri,edebiyat tarihimizde uzun süre varlığını sürdürür.
Hece vezniyle yazılan vehalk zevkine hitap eden halk şiiri, Türkçeninkonuşulduğu bütün coğrafyalarda söylenmeye devam etmektedir. İslamiyet’lebirlikte tasavvuf düşüncesinin de Türk şiirine önemli etkileri olmuş, budüşünceleri yansıtan bir şiir geleneği de oluşmuştur.
Yaklaşıkaltı yüz yıl varlığını sürdüren ***an şiiri, Tanzimat Dönemi’nden itibarenyerini yavaş yavaş farklı şiir anlayışlarına bırakmıştır. Batılı şiir anlayışve akımlarının etkisiyle yeni nazım şekilleriyle şiirler yazılmış, şiiriniçeriğinde ise önemli değişimler yaşanmıştır. Şiirin içeriğini değiştiren Tanzimatşairlerinin ardından, Servet-iFünûn Dönemi’nde şiirin estetik yapısına önem verilir.
1910’lardahece vezni, sade Türkçeyle söyleyiş ve millî konular şiire hâkim olur ve buşiir eğilimi Cumhuriyet’in ilanından sonra da devam eder. 1940’larda şiirindili değişmeye başlar ve sıradan insanın dertleri şiirin merkezine taşınır.Gündelik konuşma diline dayanan bu yöneliş, 1950’lerin sonuna doğru ortayaçıkan imgeci şiiri anlayışı ile etkisini kaybeder. Türk şiiri 1960’lardangünümüze hem tarih içinde kazandığı değerler hem de yenilikçi arayışlarla çokfarklı ses ve söyleyişlere sahne olur.
Şiir;şekil özellikleri bakımından nazım birimi, vezin, kafiye, redifve ses tekrarları gibi unsurların birleşmesiyleoluşur. Mecazlar, edebîsanatlar, imgeler, sembol ve imajgibi unsurlar ise şiirin anlam katmanlarını tamamlar. Bütün bu şekil ve anlamunsurları şiir denen bütünü oluşturur ve şiir bunların bir toplamı olarakortaya çıkar. Bu sebeple şiir denilen yapı bunlardan birisine indirgenemez.